Het boeddhisme is een geloof dat volgens oude verhalen werd gesticht door Gautama Boeddha in de 5e eeuw voor Christus, in het noorden van het India van nu. De kern van deze religie is het doorbreken van de cyclus van wedergeboortes. Het boeddhisme wordt vooral in het Zuidoosten van Azië uitgeoefend, waar het dan ook de belangrijkste levensbeschouwing is. Toen het boeddhisme begon, was het brahmanisme de belangrijkste godsdienst in India. Het strenge naleven van rituelen staat in deze tijd centraal. Hoewel het nu eigenlijk zo goed als verdwenen is in India, heeft het boeddhisme veel invloed gehad op de ontwikkeling van cultuur en samenleving in India in andere gebieden van Zuidoost-Azië. De informatie op deze website zal vooral aansluiten op de filosofieën van Vajrayana, een stroming in het boeddhisme.
Een boeddhistische gemeenschap, ook wel bekend als een Sangha, is een groep boeddhisten die samenkomen om het boeddhistische pad te volgen. Elke gemeenschap heeft een leraar of monnik die centraal in de groep staat, deze persoon begeleidt de leden van de gemeenschap. Een bijeenkomst met iedereen van de Sangha is vaak gericht op samen mediteren en het bespreken van bijvoorbeeld teksten uit het boeddhisme. Daarnaast zijn deze bijeenkomsten niet alleen formeel maar vooral ook een plek waar mensen samenkomen en kletsen met elkaar. Door samen het boeddhisme te beoefen kunnen ze inspiratie ophalen uit ervaringen van anderen.
Bij iedere bijeenkomst is een monnik aanwezig. Een monnik in het boeddhisme heeft verschillende verantwoordelijkheden. Hij is in de eerste plaats een spirituele begeleider en een leraar die de leden van de Sangha helpt bij hun spirituele groei. Hij draagt bij aan dit proces door lezingen te geven en de leringen van Boeddha uit te leggen. Daarnaast zijn zij degene die rituelen en ceremonies leiden, zoals meditaties en gebeden. Een monnik besteedt veel tijd aan studie en persoonlijke meditatie om zijn eigen spirituele ontwikkeling te bevorderen. Ook leiden ze een ascetisch leven. Dat is een eenvoudig leven en vrij van overbodige luxe, in overeenstemming met de boeddhistische leer, en dienen ze als voorbeeld van deze levenswijze. Tijdens de bijeenkomst probeert de monnik mensen met op spirituele wijze met elkaar te verbinden.
Boeddhisme is een minderheidsreligie in Nederland. In 2004 identificeerden ongeveer 170.000 mensen zich als boeddhistisch, wat ongeveer 1% van de totale bevolking is. Een schatting uit 2014 geeft een aantal van ongeveer 50.000 boeddhisten. De vroegste verwijzingen naar boeddhisme in Nederland zijn te vinden in oude boeken. Het eerste Nederlandstalige boek over boeddhisme komt uit 1879. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het boeddhisme steun van Theosofie volgelingen. Mensen die Theosofie volgen, geloven in spirituele kennis. Mevrouw Spruitenburg, de Nederlandse secretaris van de Theosofische Vereniging, speelde een grote rol in het promoten van het boeddhisme.
Wesak, ook bekend als Vesak, Buddha Day of Buddha Purnima, is een van de belangrijkste feestdagen in het boeddhisme, gevierd tijdens de eerste volle maan in mei. Deze dag markeert de geboorte, verlichting en dood van Siddhartha Gautama, de Boeddha. Boeddhisten vieren deze dag met offers, meditatie en het geven van voedsel aan arme mensen, met als doel hun geloof te bevestigen, zich te richten op spiritueel leven en te streven naar persoonlijke verlichting en de gezondheid van alle levende wezens op aarde.
Parinirvana Dag wordt gevierd ter herinnering aan de sterfdag van Boeddha. De feestdag vindt jaarlijks plaats op 15 februari. De dag staat ook bekend als Nirvana Dag. Volgens de boeddhistische traditie bereikte Boeddha op deze dag, op 80-jarige leeftijd, parinirvana, de definitieve nirvana na zijn dood. Dit wordt gezien als het moment van uiteindelijke verlichting, waarbij Boeddha werd bevrijd van de cyclus van wedergeboorte en lijden. Veel boeddhisten mediteren op deze dag, denken na over hun eigen toekomstige dood en eren Boeddha’s leer. Het is een dag van bezinning en boeddhistische beoefening om de essentie van Boeddha’s leer beter te begrijpen.
Vassa, ook bekend als de regentocht of boeddhistische lentetijd, is een jaarlijkse driedaagse boeddhistische feestdag. Het valt typisch op de volle maan van juli of augustus en markeert het begin van een driedaagse periode van intensief, geritualiseerd mediteren en leren. Dit is vergelijkbaar met christelijke vastentijden zoals de Veertigdagentijd. Tijdens Vassa groeperen theravada (oorspronkelijke boeddhistische stroming) boeddhistische monniken zich in kloosters, waar zij zich gedurende de regentijd terugtrekken om zich te concentreren op meditatie en studie zonder de gebruikelijke reizen en werkzaamheden. Het is een bijzonder belangrijke tijd voor Laotiaanse, Cambodjaanse, Thaise, Birmese en Sri Lankaanse boeddhisten, hoewel boeddhisten over de hele wereld de vakantie tot op zekere hoogte herkennen en eren. De feestdag eindigt met het feest van Kathina, mensen cadeautjes geven aan de monniken.